Mbali za ubongo

Mwachidule, titha kunena choncho ubongo wamunthu ndi chiwalo chovuta kwambiri mthupi lonse. Imalamulira thupi lonse chifukwa ndilo gawo lalikulu lamanjenje. Chifukwa chake sizosadabwitsa kuti ili ndi ntchito zingapo zoti ichite, chifukwa ili ndi udindo wosamalira ntchito za thupi komanso zamaganizidwe.

Ngati muwongolera zochita zonse ndi momwe zimachitikira, sizimakupweteketsani kutchula mbali za ubongo. Chifukwa onse ali ndi ntchito komanso gawo lotsogolera lomwe liyenera kutchulidwa. Ndichimodzi mwazida zophunziridwa kwambiri, chifukwa chake tikuti tchulani ziwalo zake zonse ndi mawonekedwe ake akulu.

Makhalidwe akulu aubongo

Choyambirira, ndikofunikira kudziwa kuti ubongo ndiye likulu la thupi lonse. M'modzi mwa ziwalo zazikulu zamanjenje, yomwe imathandizanso kukumbukira komanso kulankhula kapena kuganiza. Tiyenera kunena kuti ubongo ndi gawo la ubongo, ngakhale nthawi zina timatchula m'njira yolakwika. Ubongo akuti umapangidwa ndi ma neuron pafupifupi 100 thiriliyoni, omwe amalumikizana ndi ena ambiri. Mosakayikira, ma neuron ndiye chinthu chake chachikulu. Amaphatikizidwa kuti azikumbukira ndikuwonjezera kukumbukira. Monga chidwi, kulemera kwa ubongo kumakhala pafupifupi magalamu 1300. Ngakhale kafukufuku amanenanso kuti tikakhala ndi tsiku lobadwa, kulemera kumachepa pang'ono ndi magalamu angapo.

Mbali za ubongo

Popeza tanena kuti ubongo ndi gawo lamanjenje, tiyenera kudziwa kuti chomalizirachi chimagawika magawo awiri. Iye dongosolo lamanjenje (ubongo ndi msana) ndi dongosolo lamanjenje lamanjenje (ma motor motor, sensory). Koma popeza sitikufuna kutenga nawo mbali zambiri, timabwerera kuubongo womwe udagawika magawo awiri (kumanja ndi kumanzere). Zonsezi zimafotokozedwera kudzera pa zomwe zimatchedwa 'corpus callosum', pomwe gawo lapamwamba limatchedwa 'cerebral cortex'. Kudziwa magawano oyambawa, tiwona zonse mbali za ubongo otsala.

Ma ventricles amubongo

Ubongo uli nawo 4 ma ventricles aubongo. Zonsezi zimalumikizana bwino ndipo zimadzazidwa ndi madzi omwe ali ndi dzina, 'cerebrospinal'. Ma ventricles ndi mabowo omwe amapezeka m'mbali mwa ma hemispheres.

Zolemba

• El kutsogolo kwa lobe Ndi malo kapena gawo la ubongo. Titha kunena kuti tidzazipeza m'mbali yakunja kwaubongo. Amangopangidwa ndi anthu komanso nyama zovuta kwambiri.
• El lobe parietal Amapezeka m'malo ofananira komanso apakati pamutu. Pankhaniyi, ndi dera lomwe limalandira kutentha ndi kuzizira komanso kupweteka komanso kusamala.
• El Lobe pantchito Ndi ndani amalandira zonse zowonekandiye kuti amasintha zithunzizo. Ali kumbuyo kwa ubongo, chifukwa chake sizovuta kuti avulala. Ngakhale chowonadi ndichakuti pakagwa zoopsa zazikulu, atha kukhudzidwa.
• El lobe wakanthawi ili kutsogolo kwa occiput, mdera la akachisi. Imodzi mwa ntchito zake zazikulu ndikuzindikira nkhope. Ngakhale imakhudzanso chilankhulo, kuyesa kumvetsetsa zomwe zamveka. Kumbali inayi, imachepetsa nkhawa kapena mkwiyo.

Thalamus

Pafupifupi pakatikati paubongo timapeza Thalamus. Onse a zokopa zamtundu wamtundu, kudutsa thalamus musanafike ku ubongo. Chabwino, zonse kupatula kununkhiza. Ndi masentimita atatu m'litali ndipo amapangidwa ndi imvi kapena matupi amitsempha.

Hypothalamus

Pankhaniyi tikukumana ndi dera laling'ono poyerekeza ndi loyambalo. Ngakhale amapangidwanso ndi imvi zomwe tafotokozazi. Hypothalamus ili kumunsi kwenikweni kwa Thalamus. Ndi gawo limodzi lofunikira kwambiri muubongo monga kutentha thupi, kumasula mahomoni, kusanjikiza chakudya, ndi zina zambiri.

Mng'oma woyambira

Ndi seti yomwe imapezeka kumapeto kwa ubongo. Node izi zimalumikizidwa ndi zonse mayendedwe omwe timachita modzipereka koma mosazindikira. Ndiye kuti, amatithandizira momwe thupi limakhalira, kuti tisunthire, komanso, kuti tigwirizane.

Hippocampus

Imagwira ntchito zake mozungulira komanso pokumbukira. Chifukwa chake dera lino litawonongeka, tidzakambirana matenda monga Alzheimer's. Zowonongekazi zikakhala zazikulu, kusokonezeka ndi kusakumbukika ndizizindikiro zina.

Thupi lolimba

Titha kunena za corpus callosum kuti ndi njira yomwe ili ndi gawo lamanja ndi lamanzere, kulankhulana. Mwanjira imeneyi, kukhala ndi kulumikizana, azitha kugwira ntchito bwino komanso limodzi.

Kapisozi Wamkati

Iwo ndi gulu la ulusi waminyewa, kumene ena ali ndi udindo wogwirizanitsa ubongo ndi msana. Pomwe ena amatsata mphambano ndi basal ganglia. Onsewo ndi omwe amanyamula zidziwitso, zikhale zamagalimoto kapena zosazindikira.

Ntchito zazikulu zaubongo ndi ziwalo zake

Ziwalo zonse zaubongo zomwe tatchulazi ziyenera kugwira ntchito limodzi. Pokhapokha atatha kuchita ntchito zingapo mwangwiro. Zikuluzikulu ndi zomwe timakusonyezani pansipa.

• Ntchito yamagalimoto: Mosakayikira, imodzi mwazofunikira kwambiri. Popeza kuyamika kwake, titha kupanga mayendedwe amitundu yonse kuti tichite ntchito zofunikira za thupi.
• Zowawa: Chenjezo kapena chenjezo m'thupi lathu limabwera ngati kupweteka. Chifukwa chake ndichimodzi mwazomwe zimachitikira kwambiri.
• Zambiri: Pazovuta zonse, zambiri zimafika. Zomwe ubongo ungachite ndikusintha.
• El kukonza chilankhulo zimachitika m'mbali ziwiri zaubongo. Kumbali imodzi kuli dera la Wernicke ndipo mbali inayo, dera la Broca.